Heeft u een slapend dienstverband in 2020? Hier houden we u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
Wat is een slapend dienstverband?
Een slapend dienstverband kan ontstaan als een werknemer 2 jaar ziek is geweest. Na 2 jaar ziekte hoeft de werkgever geen salaris meer te betalen. Maar hij kan de werknemer dan alsnog in dienst houden. Er ontstaat dan een vreemde situatie: de werknemer hoeft geen werkzaamheden meer te verrichten, maar is officieel nog wel in dienst. Hij krijgt ook geen salaris meer.
Waarom kiest een werkgever voor een slapend dienstverband? Hij kan dit doen omdat hij geen ontslagvergoeding zou willen betalen. Zolang de werknemer namelijk nog bij de werkgever in dienst is, hoeft er geen transitievergoeding te worden betaald.
Nieuwe regeling slapend dienstverband
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de werkgever niet kiest voor een slapend dienstverband? Deze vraag heeft de politiek zichzelf ook gesteld. Uiteindelijk hebben ze een oplossing bedacht: de Regeling compensatie transitievergoeding.
Wat houdt deze regeling in? Via deze regeling kan een werkgever de betaalde transitievergoeding terugkrijgen. Het gaat om de situatie waarin er een ontslagvergoeding wordt betaald aan de 2 jaar zieke werknemer. Het doel van deze regeling is: ervoor zorgen dat zo min mogelijk werknemers ‘slapend’ in dienst blijven.
Deze regeling geldt ook voor ‘oude gevallen’. Langdurig zieke werknemers die vanaf 1 juli 2015 zijn ontslagen, kunnen voordeel hebben bij de regeling. De werkgever kan voor deze gevallen de ontslagvergoeding terugkrijgen van het UWV. Hopelijk zorgt dit ervoor dat ze de langdurig zieke werknemer niet meer ‘slapend’ in dienst houden.
Waarom wordt het slapend dienstverband in 2019 nog steeds gebruikt?
Werkgevers kunnen via de eerdergenoemde regeling de ontslagvergoeding terugkrijgen van het UWV. Waarom kiezen sommige werkgevers er in 2019 alsnog voor om een werknemer slapend in dienst te houden?
Er zijn meerdere redenen waarom een slapend dienstverband in 2019 nog steeds wordt toegepast. Sommige werkgever zijn niet op de hoogte van de compensatie die ze krijgen. Andere werkgevers vinden het vervelend om de ontslagvergoeding nu te betalen en pas vanaf april 2020 terug te krijgen. Ook willen ze niet het risico lopen dat de regeling in de tussentijd nog wordt ingetrokken of aangepast.
Een werkgever kan ook wachten tot een werknemer de AOW-leeftijd bereikt. Vanaf dit moment hoeft er namelijk geen transitievergoeding te worden betaald.
Hoe oordeelt de rechter over een slapend dienstverband?
Helaas heeft de rechter meerdere keren aangegeven dat een slapend dienstverband is toegestaan.
Alleen het scheidsgerecht heeft een keer geoordeeld dat een slapend dienstverband niet is toegestaan. Maar het scheidsgerecht is geen rechter. Ook was er sprake van een uitzonderlijke situatie. Het is daarom maar de vraag of deze uitspraak gevolgen heeft voor andere gevallen.
Risico’s van het slapend dienstverband
Er zitten risico’s aan het slapend in dienst houden van een werknemer. De werkgever blijft verantwoordelijk voor de re-integratie van de ‘slapende’ werknemer.
Een ander risico is dat de werknemer na een aantal jaren (gedeeltelijk) herstelt. In dat geval zal de werkgever alsnog een passende functie moeten zoeken. Als deze functie niet beschikbaar is, kan hij de werknemer ontslaan. Maar de te betalen transitievergoeding is dan gestegen. Elk jaar waarin de werknemer (slapend) in dienst is, zorgt namelijk voor een stijging van de transitievergoeding.
Vakantiedagen uitbetalen
Een werknemer die slapend in dienst is, kan een behoorlijk saldo aan vakantiedagen hebben. Maar niet alle werkgevers werken mee aan uitbetaling van dit saldo. Vandaar dat een werknemer de rechter verzocht om de vakantiedagen uit te betalen. De rechter oordeelde dat de vakantiedagen inderdaad moeten worden uitbetaald.
Waarom vond de rechter dat de werknemer recht had op uitbetaling van de vakantiedagen? Hij gaf aan dat de langdurig zieke werknemer alsnog verplichtingen heeft, bijvoorbeeld re-integreren of passend werk verrichten. Maar de werknemer kan ook behoefte hebben aan een rustperiode waarin hij deze verplichtingen niet heeft. In dat geval kan hij zijn vakantiedagen opnemen. Als hij deze dagen opneemt dan hoort hij in een situatie terecht te komen die vergelijkbaar is met een gewerkte periode. Vandaar dat hij tijdens zijn vakantie loon hoort te ontvangen, en de vakantiedagen uitbetaald moeten worden.
Kanttekening bij de uitspraak: één zwaluw maakt nog geen zomer. Het is de vraag of andere rechters tot hetzelfde oordeel zullen komen.
Hoe kan de werkgever compensatie aanvragen?
Als de werkgever aan de voorwaarden voldoet, kan hij terugbetaling van de transitievergoeding aanvragen bij het UWV. Het volgende is dan van belang. De werkgever moet kunnen aantonen dat er een arbeidsovereenkomst is en hoe lang deze heeft geduurd. Ook moet hij aantonen wanneer de zieke werknemer is ontslagen. Vervolgens toont hij aan hoe de transitievergoeding is berekend en hoe hoog de kosten van loondoorbetaling tijdens ziekte waren.
Voor de werkgever is het van belang om de administratie goed op orde te hebben. Indien van toepassing, zal hij o.a. de volgende documenten moeten bewaren: de vaststellingsovereenkomst, de ontslagvergunning, de gegevens voor berekening van de transitievergoeding en het betalingsbewijs van de transitievergoeding.
Wat kan de werknemer doen?
U heeft een slapend dienstverband in 2019. Wat kunt u doen? U kunt de werkgever wijzen op de compensatieregeling. U kunt aangeven dat hij de transitievergoeding die hij u betaalt vanaf april 2020 terugkrijgt van het UWV. Ook kunt u hem wijzen op de in dit artikel genoemde risico’s.
Maar stel dat de werkgever alsnog niet meewerkt. Hij houdt u alsnog slapend in dienst. Helaas zijn er voor een slapend dienstverband in 2019 tot nu toe weinig juridische mogelijkheden om een transitievergoeding af te dwingen. De meeste rechtszaken over dit onderwerp zijn tot nu toe gewonnen door de werkgever.
Rechter oordeelt: slapend dienstverband in strijd met goed werkgeverschap
Het scheidsgerecht oordeelde al een keer tegen het slapend dienstverband. Maar het scheidsgerecht is geen rechter. Het was vanaf dat moment wachten tot de eerste rechter tot hetzelfde eindoordeel zou komen. Dit gebeurde in maart 2019.
In het vonnis van 28 maart 2019 oordeelde de rechter voor het eerst dat een slapend dienstverband moest worden beëindigd.
Deze zaak ging over een werkneemster die een slapend dienstverband in 2019 heeft. Ze heeft kanker, en is uitbehandeld. Ze is volledig arbeidsongeschikt en ontvangt een IVA-uitkering.
De rechter motiveerde zijn beslissing door te verwijzen naar de Wet compensatie transitievergoedingen. Deze wet treedt in werking op 1 april 2020. De rechter gaaf aan dat het doel van deze wet is om een slapend dienstverband te gaan.
Het slapend dienstverband was, volgens de rechter, in strijd met goed werkgeverschap, en de bedoeling van de nieuwe wet.
Toekomstige rechtszaken over het slapend dienstverband
Maar waarom oordeelden andere rechters in verleden anders dan deze rechter? Deze rechter motiveert zijn keuze door aan te geven dat de uitspraken uit het verleden tot stand zijn gekomen voordat er duidelijkheid was over de nieuwe wet.
De rechter geeft aan dat de omstandigheden van het geval in dit soort zaken van groot belang zijn. Hieruit blijkt dat we er niet klakkeloos vanuit gaan dat alle rechters in de toekomst hetzelfde zullen oordelen als deze rechter. In dit geval was er namelijk sprake van een uitzonderlijke situatie, bijvoorbeeld omdat de werkneemster uitbehandeld is. Ook was het een kort geding, dus een ‘voorlopige’ beslissing.
Slapend dienstverband in 2019 nog steeds toegestaan?
Zorgt de nieuwe wet ervoor dat rechters anders oordelen over het slapend dienstverband? De rechtbank Overijssel volgt de lijn van de eerdere uitspraken. In de beschikking van 21 maart 2019 geeft de rechtbank aan dat de keuze voor een slapend dienstverband nog steeds toegestaan is.
Ook besprak de rechter in deze zaak de nieuwe wet. Hij gaf aan dat er in de toekomst door deze wet een situatie kan ontstaan waardoor het slapend dienstverband alsnog niet is toegestaan. Het gaat dan om een situatie waarin er geen uitzicht is meer op herstel. De enige reden waarom de werkgever de werknemer nog in dienst houdt, is om de transitievergoeding te ontlopen.
De nieuwe wet zorgt voor interessante ontwikkelingen in rechtszaken. Het blijft afwachten of rechters, door deze wet, in de toekomst zullen oordelen dat een slapend dienstverband niet is toegestaan.
Oordeel Hoge Raad over slapend dienstverband
Er is nog veel onduidelijk over de toelaatbaarheid van het slapend dienstverband. Vandaar dat de rechtbank Limburg actie heeft ondernomen. De rechtbank heeft vragen gesteld aan de Hoge Raad. De antwoorden op deze vragen kunnen van belang zijn voor toekomstige rechtszaken. Veel lagere rechters volgen namelijk het oordeel van de Hoge Raad.
De Hoge Raad zal binnenkort – hopelijk – meer duidelijkheid scheppen.
Lagere ontslagvergoeding door nieuwe wet
Vanaf 1 januari 2020 geldt de Wet arbeidsmarkt in balans. Hierdoor kunnen sommige werknemers een lagere ontslagvergoeding krijgen. Het betreft werknemers die langer dan 10 jaar voor een werkgever werken.
Vanaf 1 januari 2020 is de transitievergoeding 1/3 maandsalaris per gewerkt jaar, ongeacht het aantal dienstjaren.
Voor werknemers die langer dan 10 jaar werken bij dezelfde werkgever werken, kan het daardoor lonen om in 2019 ontslagen te worden. Het is verstandig om met een jurist de mogelijkheden te bespreken.
19 september 2019: advies advocaat-generaal
Naar aanleiding van de vragen van de rechtbank Limburg, heeft advocaat-generaal De Bock een advies geschreven.
Hij vindt dat een werkgever in sommige gevallen verplicht is om een transitievergoeding te betalen aan een langdurig zieke werknemer. Het betalen van de transitievergoeding hoeft een werkgever niets te kosten. Hij kan deze vergoeding namelijk terugkrijgen van het UWV.
Volgens de wet hoort een werkgever zich als ‘goed werkgever’ te gedragen. Het is onrechtvaardig om een werknemer slapend in dienst te houden als de enige reden hiervoor is dat er geen ontslagvergoeding hoeft te worden betaald.
De advocaat-generaal vindt dat een werkgever in sommige gevallen verplicht is om het slapend dienstverband te laten eindigen. De werknemer kan hiervoor een verzoek indienen bij de werkgever. Het gevolg van dit verzoek kan zijn dat de werknemer verplicht moet worden ontslagen, en er een transitievergoeding dient te worden betaald. Maar dit hangt af van de omstandigheden. De werkgever mag de werknemer slapend in dienst houden als hier een goede reden voor is. Een goede reden zou kunnen zijn: uitzicht op terugkeer in een functie bij de werkgever.
Bij werknemers met een IVA-uitkering is het uitzicht op terugkeer in een functie bij de werkgever vaak niet groot. Ook voor deze groep wordt het uiteindelijke oordeel van de Hoge Raad interessant.
8 november 2019: oordeel Hoge Raad over slapend dienstverband
De Hoge Raad volgt het advies van de advocaat-generaal. Dit oordeel kan gunstig zijn voor werknemers. Maar dat betekent niet dat een werknemer elke rechtszaak over het slapend dienstverband automatisch zal winnen. Als de werkgever een goede reden heeft om geen transitievergoeding te betalen, dan hoeft deze niet te worden betaald.
De Hoge Raad geeft aan dat een slapend dienstverband in sommige gevallen niet is toegestaan. Het oordeel is bijvoorbeeld gunstig voor werknemers met een IVA-uitkering. De kans dat zij kunnen terugkeren bij de werkgever is zeer klein. Vandaar dat zij de werkgever kunnen verzoeken om ontslag en betaling van de transitievergoeding.
Hoe hoog wordt de ontslagvergoeding? Volgens de Hoge Raad is de werkgever niet verplicht om de volledige transitievergoeding te betalen. Als de werknemer verzoekt om ontslag, kan hij de vergoeding berekenen tot aan het moment dat de WIA-uitkering begint. Dit bedrag kan hij als ontslagvergoeding betalen aan de werknemer. Vervolgens kan hij ditzelfde bedrag terugkrijgen van het UWV. Betaling van deze vergoeding hoeft de werkgever per saldo niets te kosten.
9 januari 2020: oordeel gerechtshof over slapend dienstverband en AOW-leeftijd
Als u de AOW-leeftijd heeft bereikt, kan het recht op een transitievergoeding verloren gaan. Maar er zijn uitzonderingen.
Het gerechtshof oordeelde over zo’n zaak. De werknemer heeft een slapend dienstverband. Hij heeft inmiddels de AOW-leeftijd bereikt. Voordat hij deze leeftijd bereikte, vroeg hij de werkgever om ontslag en betaling van de transitievergoeding. Hier stemde de werkgever niet mee in. Aangezien het verzoek was gedaan voordat de AOW-leeftijd was bereikt, geeft het gerechtshof de werknemer gelijk. De weigering om de transitievergoeding te betalen is hier in strijd met het ‘goed werkgeverschap’. Werkgever moet alsnog de transitievergoeding betalen. Deze vergoeding wordt berekend tot aan het moment van 2 jaar ziekte.
Het arbeidsrecht verandert constant. Houdt u dit artikel goed in de gaten. We zullen u hier zo goed mogelijk op de hoogte proberen te houden van de ontwikkelingen.